Milas’a bağlı köylerdeki çiftçiler, verimsizleşen tarlalarını toprak havuza çevirerek ‘tarla balıkçılığı’ yapıyor. Çiftçiler, eskiden birbirlerine hayırlı hasat dönemi dilerken şimdilerde ‘rastgele’ diyor. Muğla’da 186 işletmenin faaliyet gösterdiği toprak havuz balıkçılığında, yıllık yaklaşık 10 bin ton çipura ve levrek üretiliyor.

Milas, bir zamanlar göz alabildiğine uzanan pamuk tarlalarına sahipti. 2002 yılında 55 bin dönüm arazi, beyaz altın madeni olarak hizmet veriyordu. Zaman içinde tarlalar verimsizleşmeye başladı ve bu alan 3 bin 300 dönüme kadar geriledi. Çiftçiler, pamuğa yatırdıkları parayı geri alamayınca yeni bir ekmek kapısına yöneldi. Akyol, Avşar, Baharlı, Bahçe, Dörttepe, Ekinanbaları, İçme, Kıyıkışlacık, Savran ve Yaşyer köylerinde yer altından tuzlu su çıkmasından faydalanan köylüler, pamuk tarlalarını toprak havuzlara dönüştürüp levrek ve çipura yetiştirmeye başladı.

Toprak havuzlar denizden daha temiz

35 yıllık çiftçi Sadullah Yanar, 2007’de 18 dönümlük pamuk tarlasını toprak havuza çevirmiş. Babadan kalma tarlasında, çocukluğundan beri çapa salladığını söyleyen Yanar, “Tarlamda ayçiçeği, susam, mısır, arpa, buğday ve pamuk yetişirdi. Son yıllarda ürünler para getirmemeye başladı. Ürünleri toplamaya bile para bulamaz olduk. Bu sebeple traktörlerimi sattım, bankalardan borç aldım. Bu işten para kazanamayacağımı anladığımda, bölgede yeni yapılmaya başlanan tarla balıkçılığına başladım.” Dedi.

Yörede toprak havuz balıkçılığını Mehmet Yiğit başlatmış, birçok pamukçu da arkasından gelmiş. Birlik üyesi toprak havuz balıkçılarının sayısı zamanla 145’i bulmuş. Mehmet Yiğit, amaçlarının üretimi daha da artırarak ihracata yönelmek olduğunu belirtiyor.

Milas İç Su Ürünleri Yetiştirici ve Üreticileri Birliği Başkanı Cengiz Atilla da, toprak havuzlarda levrek ve çipura üretildiğini anlatarak “Üretici, pamuktan beklediğini bulamayınca arayışlara yöneldi. Kuyularla yer altından tuzlu suyun çıkmasını da bir fırsata dönüştürerek kültür balığı üretimine başladık. Havuzlarda üretilen balıklar, denizlerdeki kirliliğin tersine yer altından çekilen temiz sularla yetişiyor. Bu nedenle toprak havuz balıkları, çevre kirleticilere kapalı olduğu için daha sağlıklı.”dedi.

Önemli gelir kaynağı

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kenan Güllü, toprak havuz balıkçılığının yöre halkı için önemli bir gelir kaynağı oluşturduğu görüşünde. Güllü’nün verdiği bilgilere göre Muğla’da toplam 186 adet projeli toprak havuz işletmesi bulunuyor. Bu işletmelerin proje kapasiteleri yıllık 9 bin 537 ton. Ülkemiz deniz balıkları yetiştiricilik miktarı ise 2011 yılı verilerine göre 80 bin 642 ton. Güllü, işletmelerin dağılımlarına ve üretim miktarlarına bakıldığında, bölgede havuz balıkçılığının tabana yayılmış durumda olduğuna dikkat çekiyor.

Doç. Dr. Güllü, Milas bölgesindeki balık yetiştiricilerinin bazı sorunlar yaşadığını hatırlatırken,“Elektrik, üretim ve yem maliyetleri yüksek. Balık yetiştiricileri, yeterli teknik bilgi ve beceriye sahip değil. Resmî kurumlar, toprak havuz balıkçılığını mevzuata uygun denetlemiyor. Kapasite artırımı ve yeni projelere izin verilmiyor. Sonuç olarak Milas bölgesinde tarımsal alanların verimsizleşmesi sonucunda çiftçilerin umudu olan tarla balıkçılığı, günümüzde ciddi bir darboğaza giriyor. Bölgede tabana yayılmış olan bu ekonomik faaliyetin devamlılığının sağlanması, yöre halkı için oldukça önemli.” Diye konuştu.

Deniz balıklarından farkı yok

Milas’taki toprak balıkçılığının benzeri, tamamen örtüşmese de İtalya’da da yapılıyor. Tarlada yetişen balıkların sağlık açısından deniz balıklarından farkı yok. Denizdeki kafeslerde yetiştirilen balıklara göreyse daha lezzetli, eti daha iyi ve yağlı.

Toprak havuzlarda üretilen balıkların rengi, görüntüsü doğal balığa daha yakın bir görünüm arz ediyor. Bu sebeple çok talep görüyor ve daha ziyade iç piyasada satılıyor. Bir iki büyük firma aracılığıyla kısmen ihracatı da yapılıyor. Fiyatı ise denizdeki kafes balıklarından biraz daha pahalı.