Geçtiğimiz haftalarda CBS(Coğrafi Bilgi Sistemleri) ve hangi alanlarda kullanılması üzerine yazmıştım. Bu haftaki yazımda ise yaz aylarında maalesef sıklıkla karşılaştığımız ve dün Marmaris’te meydana gelen orman yangını üzerine orman yangınları ve CBS’nin orman yangınlarında kullanılması ile ilgili  kısaca yazacağım.

2000-2009 yılları arasındaki Orman Genel Müdürlüğü yangın istatistiklerine göre yıllık ortalama yanan orman alanı bakımından sırasıyla Antalya, Muğla ve İzmir Orman Bölge Müdürlükleri ilk üç sırada yer almaktadır.

Dünya atmosferinin en önemli doğal kaynaklarından olan ormanların çok fonksiyonlu karakteristiklerinden dolayı; biyoçeşitliliği geliştirme, hava kirliliğini önleme, toprak muhafazası ve su koruma gibi çok önemli fonksiyonları vardır. Bu fonksiyonlarının sürekli kılınarak gelecek nesillere aktarılabilmesi için ormanların sosyal, ekonomik, çevresel ve sosyokültürel faktörleri dikkate alınarak planlanması gerekmektedir. Son yüzyılda özellikle hızlı nüfus artışı ve tüketici talepleri yenilenebilir doğal kaynaklardan biri olan ormanlar üzerindeki baskıyı önemli oranda artırmıştır. Bu baskının orman kaynakları üzerindeki en belirgin yansımaları açmacılık (Orman içindeki arazinin ağaç kesme veya yakma yoluyla tarıma elverişli bir duruma getirilmesi), usulsüz kesimler ve orman yangınları olarak kendini göstermektedir. Yaklaşık %95’inin insan kaynaklı olduğu tahmin edilen orman yangınları, ormanları ciddi boyutta tahrip etmekte, orman kaynaklarının sürdürülebilirliğine etki etmekte ve vejetasyonu(Coğrafi bir bölgedeki bitkilerin oluşumu ve yayılımı) üzerinde önemli biyolojik ve ekolojik zararlara yol açmaktadır.

Orman yangınlarının çıkış nedenleri arasında; kaza, ihmal, dikkatsizlik, kasıt, yıldırım ve nedeni bilinmeyen durumlar yer almaktadır.

Yenilenebilir doğal kaynakların başında gelen ormanlarımızın bugünün ve gelecek kuşakların ihtiyacını karşılayabilmesi ve aynı zamanda etkin bir şekilde korunabilmesi için daimî olma ve en elverişli verimliliği sağlayacak modern yöntemlerle yönetilmesi gerekmektedir. Orman yangınları ile mücadelede yol yoğunluğunu dikkate alarak geliştirilecek CBS tabanlı karar destek sistemi, ilk müdahale ekiplerinin orman yangınlarına müdahale edebilmeleri konusunda Türkiye ormancılık literatürüne yeni bir açılım getirmiştir.

Bilgisayar teknolojisinde ve Coğrafi Bilgi Sistemleri’nde (CBS) meydana gelen gelişmeler, ulaşım problemlerinin çözümünde CBS yazılımlarının kullanılmasına olanak sağlamaktadır. CBS teknikleri kullanılarak orman yangınları ile mücadele çalışmaları için gerekli bilgilere hızla ulaşmak ve analiz etmek daha kolay ve ekonomik olmaktadır. CBS ile yangınla mücadelede kullanılan araçların konumları gerçek zamanlı olarak izlenebilmekte ve yangın sırasında ilk müdahale ekiplerinin yangın alanına en kısa sürede nerden ulaşabileceği belirlenebilmektedir. Ormanlık alanların yangın potansiyellerinin belirlenebilmesi için yangın hassasiyet, tehlike ve risk haritaları üretilebilmektedir.

Orman alanlarımızın sayısal veri tabanının geliştirilmesi ve özellikle mevcut yol ağlarının tamamının sayısallaştırılarak bilgisayar ortamına aktarılması durumunda orman yangınlarına karşı daha hızlı ve etkili müdahale imkânı sağlanacaktır.

Ormanlar insanlık için büyük öneme sahip doğal kaynaklardır. Bu nedenle yangın gibi afetlerden korunması gerekmektedir. Coğrafi bilgi sistemlerinin olanakları yangın riski olan bölgelerin saptanması ve gerekli önlemlerin alınması gibi çalışmalarda kullanılması gereken iyi bir araçtır.