Deprem Uzmanı Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan, deprem yıkıcılığı eşik değerinin İstanbul ile İzmir’de 6.3 iken Bodrum’da 6.5, Marmaris’te ile Datça’da 6.3 olduğunu, bunun anlamının ise Bodrum yöresindeki yapıların bu eşik değerlerden küçük depremlere dayanıklı olduğunu söyledi.

İstanbul Teknik Üniversitesi, Jeofizik Mühendisliği Bölümünden Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan, 17 ağustos Marmara depreminin yıldönümünde Marmaris, Bodrum, Fethiye gibi turistik yörelerde olası depremler ve sonuçları hakkında bilgi verdi.

Ercan, “Bir süredir, Datça-Marmaris Yarımadası ile Bodrum Yarımadasında jeofizik araştırmalar sürdürmekteyim. Araştırmaların kapsamı, yer-yapı-deprem etkileşimi, süpürtü (tsunami) olasılığı ile yer altı suyu durumunu açıklığa kavuşturmak üzeredir. Bodrum’da uzunca bir süredir depremcik oğullaşması olmaktadır. Prof. Dr. Berkan Ecevitoğlu çalışma arkadaşımızın Kandilli ile Ankara AFAD’ın depremcik gözlemleri üst üste koyduğunda, depremciklerin Bodrum yat limanından Güllüğe doğru uzanan, batıya (Yalıkavak’a) doğru dalımlı bir eğim, doğrultu atımlı kırık boyunca gerçekleştiğini göstermektedir. Söz konusu deprem fırtınasının yıl boyunca ara sıra artış gösterdiği, sonra dinip yeniden başladığı çizelgede görülmektedir. Durum böyle sürerken 15 Ağustos 2014’de 07:00’da Bodrum kırığı üzerinde M=4,1 büyüklüğünde küçük bir deprem olmuştur. Söz konusu yaşlı kırık geçmişte 5,5 büyüklüğünde depremler üretmiştir. Ancak 6,4’den daha büyük bir depremi kavşak yerleri dışında üretmesi şaşırtıcı olur. Kaldı ki, Bodrum’daki yapıların çoğu niteliği bu büyüklükte bir depremi karşılayacak düzeydedir. Ayrıca yerin depreme karşı dayanımı üstündür. Belli ki, bölgede boşalmamış bir gerginlik birikimi vardır. Ne var ki Bodrum’daki 4,1 depremi, 2004’de 2 günde 4,2-5,2-5,4- 5,0’lik bir depremler dizisi de izleyebilir. Bodrum’da korkulacak kavşak, Bodrum kırığı ile doğu batı uzanımlı Gökova kırığının Bodrum açığındaki kesim yeridir. Türkiye’nin birinci önemde gezginci (turistik) yerlerinden biri olan güney-batı ucu, Bodrum-Marmaris-Köyceğiz-Fethiye aralığı, Ege’nin en etkin deprem kuşağı olan Girit-Rodos-Muğla yayı üzerinde yer alır. Türkiye’nin en derin depremlerinin oluştuğu bu yay dalma-batma kuşağıdır. Bu kuşağın güneyindeki Afrika kabuğu 10 milyon yıldır, yılda 3 santimlik tezlikle, Ege Denizi ile Batı Anadolu altına dalmaktadır. Deprem verilerine göre dalma uzunluğu 700 km’ye varmış olup yukarıdaki izdüşümü üzerinde Bursa ile Balıkesir yer alır. Bu bölgede düz (normal) ile göçüntü kırıkları baskındır. Bu yayın Anadolu’ya birleştiği yerler olan Fethiye, Bodrum, Marmaris, tıpkı geçmişte olduğu gibi gelecekte de M=7,2 lik depremlerden etkilenebilir” dedi.

Bodrum güvenli

Ercan, “Deprem beklentisi ile yıkım ölçüsü olarak, yer davranışı ile yapı dayanıklılığı özelliklerine bakarak Muğla bölgesinde en çekinceli yerleşim sıralaması şöyledir. 1-Fethiye, 2- Köyceğiz, 3-Göcek, 4-Marmaris, 5-Bodrum. Bodrum, deprem bölgesi içinde olsa bile yer yapısı, yapı niteliği bakımından en az çekinceli yerdir. Deprem, yer davranışı, yapı niteliğini göz önünde bulundurularak; deprem yıkıcılığı eşik değeri İstanbul ile İzmir’de 6,3 iken Bodrumda 6.5, Marmaris ile Datça’da 6.3 tür. Bunun anlamı, bu yöredeki yapılar bu eşik değerlerden küçük depremlere karşı dayanıklı olacaktır. O nedenle Güney-Batı Türkiye’ye dinlenmek üzere gelen yazlıkçıların, ayrıca buralarda oturan yerleşiklerin bu eşik değer altında kalan depremlerden ürkmeleri anlamsızdır. Bu bölge yapılacak yapıların 7,3 lük depreme dayanacak ölçüde yapılması gerekir. Var olan yapıların ise bu koşulları sağlayıp sağlamadığı araştırmalıdır. Bodrum Yarımadası, genellikle andezit, bazalt, trakiandezit, tüf, aglomera gibi yanardağ kayaları ile kireçtaşı, mermer, dolomit gibi çökel, başkalaşık (metamorfik) kayalar üzerinde yer almaktadır. Bodrum ile beldeleri olan yerlerde en güvenli yerler sırasıyla; Ortakent, Yalıkavak, Gündoğan, Türkbükü, Torba, Güllük, İçmeler, Turgutreis, Bodrum, Gümbet, Bitez’dir” dedi.

Depremin etkileri

Prof. Dr. Ercan, olası M=6,2’lik depremin Marmaris’te özellikle sahil kesiminde dere girintisi yapılarda kısmi hasar yaratabileceğini söyledi. Ercan, “Fethiye-Rodos arasında dalma batma kuşağı 7,1-7,3 arası olursa özellikle Fethiye düzlüklerinde önemli oranda sıvılaşma, yan yatma, batma ve kötü yapılarda çatlak, yıkılma, göçmelere neden olabilir. Fethiye dik yamaçlarında da kaymalar görülebilir. Muğla kent merkezi çok sağlam bir yerde. Büyük bir deprem beklentisi içinde değilim. Yıkım eşik değeri 6,4 den sonra başlar. Bundan küçükler yıkım yapmaz” dedi.

2014 doğal kırıkların yoğun olduğu yıl

Van depreminden buyana Türkiye’de büyük bir deprem görülmediğini açıklayan Ercan, “Bundan böyle orta büyüklükte bir deprem olursa şaşırtıcı olmaz. 2005’de yaptığımı açıklamalara göre 2014 yılının dünyada doğal kıranların en çok olacağı yıl olarak söylemiştim. Gerçekten de öyle gerçekleşiyor. Türkiye’de hiç hortum olmuyordu, şimdi Türkiye’nin birçok bölgesinde görüyoruz. Mevsimlik değerlerde aşırı sıcaklıklar gözlemleniyor. Ana nedeni ozon katmanı değil. Yerin çekirdeğinde 6370 km derinliğindeki çekirdekte olağanüstü değişimler yaşıyoruz. Bu değişimler yerin manyetik eksenini değiştirdi. Dolayısı ile güneş ışınlarının kutuplardan giriş açıları değişti. Bu da buzların erimesi üzerine büyük etki yarattı. Mevsimlerin ayarını kaçırdı. Bu sadece ozon katmanı deliğinden değil. Yerin çekirdeğindeki yer değişikliğinden kaynaklandığı düşüncesindeyim” dedi.

Bölgedeki depremler

Mora-Girit-Rodos-Fethiye yayının karaya çıktığı yerlerde yakın geçmişte yaşanan yıkıcı depremler; Muğla’da 1941’de 6.0, Muğla’da 1941 5.7, Fethiye’de 1957’de 7.1, Köyceğiz’de 1956’da 5.7, Marmaris’te 1961’de 6.5, Fethiye’de 1969’da 6.2, Gökova(Bodrum) 2004 3, 4, 5 Ağustos’ta 4.8, 5.5, 5.4, 5.0, 5.0. Gökova’da depremler M=4’den küçük olarak süregitmektedir. Bu olgu Gökova körfezindeki kırıkların diri olduğunu göstermektedir.