Yatağan ilçesine bağlı Yeşilbağcılar mahallesi neredeyse tarih boyunca huzur bulamadı. Yeşilbağcılar bundan 500 yıl önce sivrisinek nedeniyle son olarak da kömür havzalarının istimlakı nedeniyle ikinci kez boşaltıldı.

Muğla Yatağan’a bağlı Yeşilbağcılar kasabası maden sahasında kaldığı için istimlak edildi ve boşaltıldı. Yaklaşık 2 kilometre uzaklıkta bir bölgeye yerleştirilen kasabanın, yüzyıllar önce yine ovada olduğu, sivrisineklerden korunmak için Kanuni Sultan Süleyman’ın “Şu yamaçlar sineksiz gibi ya” demesi üzerine yamaca taşındığı, ilk adının da ‘Gibi ya’dan alınarak ‘Gibya’ olduğu açıklandı.

Bir zamanlar 2 bin kişinin yaşadığı, 2011’de boşaltılan ve bir kısmı kaybolan kasabada şimdi ıssızlık hakim. Kasabaya, bir maden şirketinin kapısından kimlik veya araç ruhsatı verilerek girilebiliyor. MSKÜ Öğretim Üyesi ve Tarihçi Yazar Prof. Açıkgöz, kasabadaki türbe ve caminin taşınması gerektiğini, “Türbe, bölgede bulunan 4 altıgen türbeden biridir” dedi, Yeşibağcılar’ın önemli tarihi eserlere sahip olduğunu söyledi.

Yeşibağcılar kasabası, yerleşim yerinin altında kömür rezervi bulunmasından dolayı 2011 yılında Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) tarafından istimlak edildi. Yaklaşık 2 bin kişi, 2 kilometre uzaklıktaki hazineye ait yeni yerine taşındı. Kasabanın boşaltılmasının ardından evlerin bazı malzemelerini hurdacılar topladı, ahşap kısımları ise yakacak olarak alındı. Ayakta kalan iki yapı ise, boşaltıldığı güne kadar ibadete açık olan 105 yıllık Pirli Bey Camisi ile hemen yanında bulunan Pirli Bey Türbesi. Şimdi harabe haldeki kasabanın 500 yıl önce ovadan yamaca kurulduğu açıklandı.

İlk olarak Kanuni taşıtmış

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi (MSKÜ) Öğretim Üyesi ve Tarihçi Yazar Prof. Dr. Namık Açıkgöz, “Yeşilbağcılar, tarihte önemli olaylara şahitlik etmiş, yine önemli tarihi eserlere sahip bir yerleşim birimidir” dedi. Kasabanın eski adının “Gibya” olduğunu belirten Açıkgöz, “Çok eskiden düzdeymiş. Kanuni Sultan Süleyman Rodos Seferi sırasında burada da konaklamıştır. Halkın, ‘Burada çok sivrisinek var’ demeleri üzerine Kanuni, ‘Şu yamaçlar daha iyi gibi ya. Orada sinek yoktur’ demesi üzerine yavaş yavaş burada konumlanmıştır. Adı da padişahın sözünden dolayı ‘Gibya’ olmuştur” dedi.

Kasabadaki türbenin Beylikler dönemine ait mimariye sahip olduğunu açıklayan Açıkgöz; “Altıgen türbe Yeşilbağcılar dışında Bozüyük, Toparlar ve Ula’da da vardır. Hem tarihi cami hem de türbe taşınmalıdır. Artık teknoloji gelişti. Tarihi binalar ya taşları numaralanarak ya da olduğu gibi başka yerlere taşınabiliyor. Dünyada bunun örnekleri var. Bu eserler mutlaka taşınmalıdır” diye konuştu.

Yeşibağcılar Muhtarı Mefhar Tüzün de, eski yerleşim alanındaki cami, türbe ve önemli yapıları yeni yerleşim alanına getirerek özel bir bölge oluşturmak istediklerini söyledi. Tüzün;  “İstimlak sürecinde, Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Yeniköy Yatağan Elektrik Üretim şirketi yetkilileriyle birebir yaptığımız görüşmelerde, cami ve türbenin taşınarak korunmasını talep ettik. Onlar da bunun mümkün olamayacağını fakat istedikleri takdirde Pirli Bey Camisi'nin bir benzerini yeni yerleşim yerine yapabileceklerini söylediler. Biz bu tarihi caminin taşınarak korunmasını istiyoruz” dedi.